در چنین روزی در سال 1359 ه ش آیت الله محمد باقر صدر و خواهر گرامیشان بنت الهدی صدر به در جه شهادت نایل آمدند .
سید محمد باقر صدر در بیست و پنجم ذیقعده 1353 ه ق در شهر مقدس کاظمین در خانواده ای مذهبی و دوستدار علم دیده به جهان گشود . خواهرش آمنه بنت الهدى صدر نیز یکى از زنان دانشمند، شاعر، نویسنده و معلم فقه و اخلاق بود که در مسیر جهاد و مبارزه ، با برادرش سید محمد باقر همگام شد .سید محمد باقر، تا یازده سالگى دوره ابتدایى را به اتمام رساند. ابتدا قرار بود برای تحصیل علوم غربی به اروپا برود اما به دلایل علاقه کثیر وی به به تحصیل علوم دینى به تحصیل در حوزه علمیه عراق مشغول شد . وی علاوه بر تحصیل ، دروس ابتدایى را نیز به خواهرش بنت الهدى مى آموخت و بنت الهدى بى آنکه به مدارس نامناسب دخترانه آن روز عراق پاى بگذارد، نزد برادرش سید محمد باقر و گاه سید اسماعیل ، قرآن ، ادبیات ، تاریخ ، حدیث ، فقه ، اصول و... را آموخت .در سال 1365 ق به همراه برادرش سید اسماعیل به نجف اشرف رفت و دوره عالى فقه و اصول را در نزد مرحوم آیة الله سید ابوالقاسم خویى و مرحوم آیة الله شیخ محمد رضا آل یاسین گذراند. فلسفه اسلامى (اسفار ملاصدرا) را از مرحوم شیخ صدرا بادکوبه اى آموخت . در دیگر رشته هاى علوم مثل حدیث ، رجال ، درایه ، کلام و تفسیر نیز سالها به تحصیل و تحقیق و مطالعه گذراند و به کمال رسید.سید محمد باقر پس از تبحر در علوم به تربیت شاگردانی چند همت گمارد که از میان آنها می توان به سید محمد باقر حکیم ، سید محمود هاشمى ، سید کاظم حسینى حائرى ، شیخ مهدى آصفى ، سید عبدالغنى اردبیلى ، شیخ غلامرضا عرفانیان و... اشاره کرد . تدوین اساسنامه برای حزب دعوت اسلامی ، همکاری جماعة العلماء فى النجف الاشرف ، انتشار مقاله در مجله الاضواء ارگان جماعة العلماء از جمله فعالیت های ایشان در دوره جوانی است . همزمان باتبعید حضرت امام خمینی ره به عراق در سال 1342 ، آیة الله صدر با اشتیاق تمام به همراه عده اى از علماى دیگر، در مراسم استقبال و پیشواز از امام شرکت ، و شاگردان و همفکرانش را نیز به آن دعوت کرد... در تمام چهارده سال اقامت امام در نجف ، سید محمد باقر با ایشان ارتباط نزدیکى داشت و به امام عشق مى ورزید. مرجعیت آیة الله سید محمد باقر صدر، پس از وفات آیة الله حکیم (1390 ق .) آغاز شد و بسیارى از مردم عراق از او تقلید کردند.در سال 1392 ق . رژیم بعث عراق ، بیش از پیش از تحرکهاى ضداستبدادى حزب دعوت اسلامى و دیگر گروههاى مبارز و مسلمان به وحشت افتاد. بنابراین با یورش به خانه هاى مبارزان و مجاهدان ، عده زیادى را دستگیر و زندانى کردند. آیة الله صدر نیز با اینکه بیمار بود و در بیمارستان نجف بسترى شده بود، تحت نظر ماموران سازمان امنیت رژیم بعث قرار گرفت . تا اینکه با اعتراض مردم و علما، سازمان امنیت دست از او برداشت .در سال 1394 ق . رژیم بعث عراق ، پنج تن از شاگردان و مریدان صدر، یعنى شیخ عارف بصرى ، سید عزالدین قبانچى ، سید عماد الدین طباطبایى تبریزى ، حسین جلوخان و سید نورى طعمه ، را دستگیر و اعدام کرد. این گروه شهیدان ، طلایه دار شهداى انقلاب اسلامى عراق بودند. این حادثه اثر ناگوار و سنگینى بر روح آیة الله صدر گذاشت و مدتها به سختى متاثر و بیمار بود.از حوادث مهم دیگر در دوران مرجعیت آیة الله صدر، حرکت اربعین سال 1397 بود. مردم نجف از قدیم هر سال در روز اربعین حسینى ، مویه کنان و عزادار، با پاى پیاده از نجف تا کربلا راهپیمایى مى کنند. در آن سال ، آیة الله صدر هر چه در توان داشت به هیئتهاى عزادار مساعدت کرد تا مراسم شورانگیز اربعین را هرچه باشکوهتر برگزار نمایند. آن روز دهها هزار نفر در قالب عزادارن حسینى ، اعتراض خود را علیه سلطه ضد انسانى رژیم بعث عراق ، اعلام کردند.به دنبال آن قیام تاریخى ، آیة الله صدر، را دستگیر و به سازمان امنیت بغداد منتقل کردند، در آنجا پس از بازجویى ، هشت ساعت تحت شکنجه جسمى و روحى قرار دادند. آثار آن شکنجه ها، تا آخر عمر در بدنش هویدا بود .از دیگر کارهاى آیة الله صدر، در جهت حمایت از انقلاب اسلامى ایران ، تاءلیف سلسله کتابهاى ((الاسلام یقود الحیاة )) در شش جلد بود که شامل بحثهایى نظیر: قانون اساسى جمهورى اسلامى ایران ، منابع قدرت دولت اسلامى ، اقتصاد جامعه اسلامى و... مى شود.درس تفسیر شهید صدر هر هفته دو روز از تاریخ 17 جمادى الاول تا 5 رجب 1399 طى چهارده جلسه برگزار شد که بعد از آن رژیم طاغوتى صدام حسین از ترس بیدارى مردم ، درس تفسیر بیدارگرانه آیة الله صدر را به تعطیلى کشاند.درس تفسیر قرآن جنب و جوشى در میان توده مردم به وجود آورده بود. حکومت ظالمانه صدام از این پدیده خجسته اسلام ، به وحشت افتاد و براى جلوگیرى از هر گونه تحرک ، در یک یورش وحشیانه ، همه نمایندگان آیة الله صدر را در تمام شهرهاى کشور دستگیر و زندانى کرد. شهید صدر روز 16 رجب 1399 را روز اعتراض و اظهار انزجار از اعمال ظالمانه رژیم اعلام کرد. مردم به اطاعت رهبر و مرجع تقلید خود برخاستند، دست از کارهاى خود کشیدند، بازارها را تعطیل کردند و براى بیعت با رهبرشان به خانه او شتافتند... همان شب آیة الله صدر دستگیر و روانه بغداد شد. روز 18 رجب 1399، خانه آیة الله صدر و کوچه هاى اطراف آن از اول صبح تا پاسى از شب ، مملو از جمعیتى بود که دیروز براى آزادى رهبرشان دست به تظاهرات اعتراض آمیز زده بودند و امروز آمده بودند تا بار دیگر با او بیعت کنند.رژیم ستم پیشه صدام حسین ، از تجدید پیمان امت مسلمان عراق با مرجع و رهبرشان ، سخت به وحشت افتاد و براى قطع رابطه مردم با آیة الله صدر، نیروهاى امنیتى را در سر کوچه آیة الله صدر و کوچه هاى اطراف ، مستقر کردند. بدین گونه محاصره نه ماه خانه آیة الله صدر آغاز شد.در مدت نه ماه محاصره ، رژیم با فرستادن ماموران و مزدوران خود به نزد آیة الله صدر، سعى کرد او را از راهى که در پیش گرفته ، منصرف کند، ولى آیة الله صدر ثابت و استوار ایستاد و همچنان از انقلاب اسلامى ایران و امام و مردم انقلابى ایران حمایت کرد و هرگز به خواسته هاى رژیم خونخوار صدام ، گردن ننهاد. تا اینکه در بعد از ظهر گرم و سوزان روز شنبه 19جمادى الاول 1400 (16 فروردین 1359)، ((ابوسعید)) رئیس سازمان امنیت نجف ، با عده اى از مزدوران امنیتى ، آیة الله صدر را دستگیر و به سرعت از نجف به بغداد منتقل کرد.وقتى که مزدوران بعثى ، از منصرف کردن آیة الله صدر و خواهرش ماءیوس شدند، آن دو علوى پاک نژاد مظلوم را در روز سه شنبه 23 جمادى الاول 1400 (19 فروردین 1359) زیر شکنجه به شهادت رساندند. جنازه آن دو شهید در جوار مرقد امام على علیه السلام ، در آرامگاه خانوادگى ((شرف الدین )) به خاک سپرده شد.از آن عالم ربانی آثاری چند به جای مانده است که از میان آنها می توان به فدک فى التاریخ ، غایة الفکر فى علم الاصول ، فلسفتنا ، اقتصادنا ، الاسس المنطقیه للاستقراء ، المعالم الجدیدة للاصول ، بحوث فى شرح العروة الوثقى ، دروس فى علم الاصول ، الفتاوى الواضحة و... اشاره کرد .
حضرت امام خمینى ره ، در پیامى که به مناسبت شهادت مظلومانه آن دو شهید داد، سوگمندانه نوشت :
((... مرحوم آیة الله شهید سید محمد باقر صدر و همشیر مکرمه مظلومه او که معلمین دانش و اخلاق و مفاخر علم و ادب بود، به دست رژیم منحط بعث عراق با وضع دلخراشى به درجه رفیعه شهادت رسیده اند. شهادت ارثى است که امثال این شخصیتهاى عزیز از موالیان خود برده اند...))
(تلخیص از کتاب: گلشن ابرار، ج 2، ص 831 ،مقاله مربوط به شهید صدر ، نویسنده: مصطفى قلیزاده )